Thế giới sẽ không còn “tôn sùng” đồng USD?

Ở một nước xa xôi và kém phát triển như Zimbabwe, người ta cũng đang tính đến lựa chọn khác ngoài USD.

Việc bị hạ xếp hạng tín dụng có khiến lòng trung thành với đồng USD sụt giảm hay không?
Ông Alan Greenspan, cựu chủ tịch Fed, sau khi S&P hạ xếp hạng tín dụng của Mỹ, nói: “Mỹ có thể trả bất kỳ khoản nợ nào bởi luôn luôn có thể in tiền để làm như vậy.” Dù tuyên bố này được đưa ra ở thời điểm nào, người ta thường liên tưởng nó đến Zimbabwe. Câu chuyện từ quốc gia châu Phi đang khốn khổ này cho người ta thấy trước khi nước đó rơi vào siêu lạm phát, khả năng in tiền để trả nợ của một nước chỉ có giới hạn.
Thế nhưng hiện nay Zimbabwe không còn đương đầu với siêu lạm phát nữa. Theo Tổ chức tình báo kinh tế (EIU) thuộc Economist, lạm phát của Zimbabwe năm nay chỉ khoảng 5,5%. Vậy Zimbabwe đã có bước tiến thần kỳ này bằng cách nào? Bằng việc chấp nhận sử dụng đồng USD làm đồng tiền chủ chốt.
Chuyên gia John Chambers thuộc S&P nhận định nước Mỹ có thể đã mất xếp hạng tín dụng AAA, thế nhưng đồng USD sẽ vẫn được coi như đồng tiền dự trữ quốc tế trong bất kỳ hoàn cảnh nào.
Tính toán mới nhất của IMF cho thấy Zimbabwe nằm trong nhóm 66 nước ngoài Mỹ, sử dụng đồng USD làm đồng tiền chủ chốt hoặc neo đồng nội tệ của họ vào đồng USD. Đồng euro, đối thủ duy nhất hiện nay của đồng USD, có tầm ảnh hưởng hẹp hơn rất nhiều, chỉ có khoảng 25 nước sử dụng hoặc neo tỷ giá vào đồng tiền này, đã tính cả 17 nước thành viên khu vực đồng tiền chung châu Âu.
66 nước của khối USD có tổng GDP khoảng 9 nghìn tỷ USD tương đương khoảng 14% của kinh tế thế giới. Danh sách nhóm nước thuộc khối dùng USD bao gồm cả nước nhỏ như St Kitts và Nevis, nhóm nước đông dân như Bangladesh hay một số cường quốc kinh tế bậc trung như Arập Saudi. Ngoài ra còn phải kể đến đồng minh của Mỹ như Qatar và nhóm nước luôn đối địch với Mỹ như Venezuela, nước luôn kịch liệt chỉ trích Mỹ trong khi lại dâng chủ quyền tiền tệ cho Ngân hàng Trung ương Mỹ.
Tuy nhiên không phải mọi chuyện trong khối sử dụng đồng USD đều tốt đẹp. Năm 2010, lạm phát trong nhóm nước thành viên này trung bình ở mức 5,6%. Năm nay, lạm phát sẽ lên mức gần 8%.
Thành viên lớn nhất trong khối dùng USD chính là Trung Quốc, nước neo tỷ giá đồng nội tệ chặt chẽ vào đồng USD. Trung Quốc luôn tham vọng mãnh liệt trong việc xây dựng dự trữ tiền tệ riêng của họ.
Chính phủ nhiều nước theo dõi chặt chẽ tỷ giá đồng nhân dân tệ bởi họ không thể chịu nổi thiệt hại tài chính nếu hàng hóa của họ mất sức cạnh tranh so với hàng Trung Quốc. Nghiên cứu của nhóm chuyên gia kinh tế tại viện tài chính công và chính sách tại Ấn Độ cho thấy đồng nhân dân tệ hiện đã gây ra tác động rõ ràng lên khoảng 33 nước.
Nền kinh tế Hồng Kông mắc kẹt giữa khối đồng USD và khả năng có thể cả khối đồng nhân dân tệ. Chế độ neo tỷ giá vào đồng USD hợp lý khi đồng nhân dân tệ cũng neo tỷ giá vào đồng USD. Thế nhưng khi đồng nhân dân tệ biến đổi cùng với đồng USD, Hồng Kông chịu tác động của cả 2 hướng.
Một số chuyên gia kêu gọi thừa nhận chế độ tỷ giá đồng nhân dân tệ tại Hồng Kông. Tuy nhiên quan chức chính quyền Hồng Kông chỉ im lặng, họ cho rằng việc nói đến lựa chọn thay thế chế độ neo tỷ giá vào đồng USD sẽ khiến niềm tin vào nó sụt giảm.
Sau khi S&P hạ xếp hạng tín dụng của Mỹ, ông Norman Chan, người đứng đầu cơ quan quản lý tiền tệ Hồng Kông, nói: “Mối liên kết với đồng USD đã mang lại nhiều lợi ích cho Hồng Kông như sự ổn định tiền tệ và tài khóa.”
Ở nơi mà đồng USD xứng đáng được tôn sùng nhất, người ta cũng không hoàn toàn trung thành với đồng USD. Ngày 10/08/2011, một tờ báo Zimbabwe đặt dấu hỏi liệu đã đến lúc Zimbabwe ngưng sử dụng đồng USD, bởi nếu không sẽ nhập khẩu sự vô trách nhiệm trong chính sách kinh tế của Mỹ.
Một số người cho rằng rồng rand có thể mang đến lựa chọn tốt. Đồng USD vẫn là đồng tiền chủ chốt trong dự trữ của thế giới, thế nhưng cũng không phải dấu hiệu tốt khi mà đến cả một nước như Zimbabwe cũng đang tìm đến lựa chọn thay thế.